Білет №16. Пытанне №1

1. Асноўныя мерапрыемствы беларусізацыі

Станаўленне беларускай савецкай дзяржаўнасці будзе непарыўна звязана з правядзеннем палітыкі беларусізацыі. Беларусізацыя будзе з'яўляцца часткай нацыянальнай палітыкі і ўяўляць з сябе комплекс мер па адраджэнні беларускай культуры, пашырэнні выкарыстання беларускай мовы, а таксама развіццю адукацыі. Беларусізацыя праводзілася ў перыяд з 1924 да канца 1920-х гг.
Аб неабходнасці правядзення беларусізацыі было заяўлена яшчэ ў пачатку 20-х гг., аднак старт асноўным мерапрыемствам быў дадзены ў 1924 г. Палітыка беларусізацыі прадугледжвала пераклад навучання ў школах пераважна на беларускую мову, пераклад дзяржаўнага апарату (чыноўнікаў) на беларускую мову, пераклад воінскіх часцей , размешчаных на тэрыторыі Беларусі, на беларускую мову. Паступова і ў вышэйшых навучальных установах (універсітэтах і інстытутах) уводзілася беларуская мова. У рамках палітыкі "карэнізацыі" пашыралася практыка вылучэння беларусаў на кіруючыя пасады ў БССР. Выдавалася літаратура на беларускай мове, актыўна развівалася вывучэнне беларускага краю і яго гісторыі.
Беларусізацыя спрыяла значнаму пашырэнню выкарыстання беларускай мовы як у жыцці, так і на афіцыйным узроўні. Беларусізацыя аказала значны ўплыў на развіццё культуры, вывучэння гісторыі роднага краю. Да 1928 г. каля 80% агульнаадукацыйных школ было перакладзена на беларускую мову навучання. У 1927 г. каля 80% служачых у цэнтральных установах улады валодалі беларускай мовай. Да 1927 г. доля прадстаўнікоў беларускай нацыянальнасці (карэнных жыхароў) сярод раённага начальства павялічылася на 48%.

Сярод вядомых беларусазнаўцаў варта адзначыць Мітрафана Віктаравіча Доўнар-Запольскага, Аркадзя Антонавіча Смоліча, Яўхіма Фёдаравіча Карскага, Усевалада Макаравіча Ігнатоўскага, якія ўнеслі значны ўклад у вывучэнне гісторыі, культуры і мовы беларускага краю. У 20-я гг. будзе адкрыты Інстытут Беларускай культуры, які ў 1929 г. будзе рэарганізаваны ў Беларускую Акадэмію навук. Беларуская Акадэмія навук стане цэнтрам навуковага жыцця краіны.

Вядомым дзеячам навукі стане ўраджэнец Магілёва Ота Юльевіч Шміт - удзельнік асваення Паўночнага марскога шляху, арганізатар шэрагу экспедыцый у Арктыку, даследчык матэматычных і эканамічных законаў, аўтар «халоднай тэорыі» адукацыі зямлі (зямля з'явілася з газавага-пылавага воблака).
Развіццё літаратуры звязана з імем Д. Ф. Жылуновіча (Цішка Гартны), Максіма Гарэцкага, а таксама Кузьмы Чорнага. Кузьма Чорны лічыцца адным з першапраходцаў рамана на беларускай мове. У 1927 годзе быў апублікаваны яго першы раман "Сястра". Былі апублікаваны паэмы Якуба Коласа «Новая зямля» і «Сымон-музыка», якія сталі класікай беларускай літаратуры і апісвалі побыт сялян дарэвалюцыйнай Беларусі. У 1930-я гг. выйдзе яго лепшы празаічны твор “Трасіна”, дзе будзе адлюстравана гісторыя беларускага краю ў гады польскай інтэрвенцыі, а таксама дзейнасць дзеда Талаша. Актыўна працягваў літаратурную дзейнасць і Янка Купала, які апублікаваў шэраг твораў, прысвечаных савецкаму грамадству.
У пачатку 1920-х. гг. будзе адкрыты Беларускі дзяржаўны тэатр (з 1926 г. – БДТ-1, зараз Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы). У 1926 г. у Віцебску будзе адчынены БДТ-2. У Гомелі будзе адкрыты БДТ-3. Асноўная тэматыка тэатральных твораў будзе прысвечана гісторыі беларускага народа, а таксама будаўніцтву савецкай будучыні. Дзейнічаў таксама перасовачны тэатр Уладзіслава Галубка.
Адным з заснавальнікаў беларускай савецкай архітэктуры з'яўляецца Іосіф Лангбард. Па яго праектах у Мінску былі пабудаваны Дом Урада, Дом Чырвонай Арміі, галоўны корпус Акадэміі Навук.
У 1926 г. на экраны выйшаў першы беларускі мастацкі фільм "Лясная быль" рэжысёра Юрыя Тарыча. Фільм прысвечаны часам Грамадзянскай вайны і барацьбе з польскімі інтэрвентамі. Асноўныя сюжэты ў выяўленчым мастацтве будуць прысвечаны падзеям устанаўлення савецкай улады і мірнага сацыялістычнага будаўніцтва.