Close
Есть вопрос? Спроси!
Проект "Копилка историка"
ПРАЕКТ "КАПІЛКА ГІСТОРЫКА"

Білет №4. Пытанне №1

Утварэнне Вялікага Княства Літоўскага: прычыны аб'яднання беларускіх і літоўскіх зямель у адной дзяржаве, шляхі ўваходжання беларускіх зямель у ВКЛ
План прадстаўленага білета
Тэкставы матэрыял
Прыкладны тэкст адказу на іспыце.
Ментальная карта (асноўныя тэзісы).
Дадатковы матэрыял
  • Адказ у фармаце PDF
  • Адказ на беларускай мове
  • Тэставы матэрыял і інтэрактыўныя заданні
Відэаматэрыял
Відэаролік па тэматыцы білета
Інтэрактыўная карта
Важныя даты, асобы, месцы на мапе
Прэзентацыя
Прэзентацыя ў фармаце PowerPoint і PDF
Кароткі канспект
Крыніцы

1. Прычыны ўтварэння ВКЛ

У 12 ст. на тэрыторыі Кіеўскай Русі пачаўся працэс феадальнай раздробненасці, які прывёў да ўтварэння цэлага шэрагу незалежных княстваў, у т.л. і на тэрыторыі Беларусі. Да сярэдзіны XIII ст. з'явілася некалькі прычын і фактараў, якія патрабуюць пераадолення феадальнай раздробненасці і аб'яднання беларускіх зямель у адзіную дзяржаву. Па-першае, знешнепалітычнымі перадумовамі стала пагроза з боку нямецкіх рыцараў-крыжакоў, якія заснавалі свае крэпасці ў Прыбалтыцы і пагражалі землям Беларусі і мясцоваму насельніцтву. Захоўвалася і небяспека мангольскага нашэсця, асабліва ў паўднёвых рэгіёнах Беларусі. Невялікія раздробленыя княствы аказаліся не ў стане супрацьстаяць агрэсіі крыжакоў і татара-мангол. Неабходна было іх аб'яднаць з мэтай кансалідацыі намаганняў па барацьбе з захопнікамі.
Па-другое,існавалі і эканамічныя прычыны неабходнасці аб'яднання беларускіх земляў. Далейшае развіццё гандлёвых і эканамічных адносін упіралася ў адсутнасць цэнтралізацыі і раздробленасці на беларускіх землях. Раздробленасць не садзейнічала развіццю гандлёвых сувязей паміж шматлікімі княствамі. Развіццё гарадоў і ператварэнне іх у эканамічныя цэнтры таксама садзейнічала пашырэнню эканамічных і гандлёвых сувязей паміж княствамі і садзейнічала іх збліжэнню. Па-трэцяе, пэўную ролю адыгралі і этнічныя працэсы. На тэрыторыі Беларусі ўжо былі сфарміраваны племянныя саюзы дрыгавічоў, крывічоў і радзімічаў, якія на працягу стагоддзяў, у выніку знаходжання ў складзе Кіеўскай Русі і асобных княстваў, пачалі працэс паступовага збліжэння.

2. Канцэпцыі ўтварэння ВКЛ

Працэс утварэння ВКЛ бярэ свой пачатак у Навагрудку. Менавіта Навагрудскае княства да сярэдзіны XIII ст. вылучыцца на фоне іншых княстваў і пачне набіраць эканамічную і палітычную вагу. Дадзенаму факту садзейнічала аддаленасць княства ад раёнаў барацьбы з крыжакамі, высокі ўзровень развіцця сельскай гаспадаркі, рамяства і гандлю. Актыўны ўдзел ва ўтварэнні ВКЛ прынялі землі Верхняга і Сярэдняга Панямоння (сучасныя землі паўночна-заходняй Беларусі і часткова Літоўскай Рэспублікі).

Каранацыя Міндоўга ў Навагрудку
На гэтых тэрыторыях пражывалі як славянскія хрысціянскія плямёны, так і балцкія плямёны, якія з'яўляліся язычнікамі. Хоць балцкія плямёны і валодалі менш развітай грамадскай і дзяржаўнай арганізацыяй, мелі слабыя зародкі пісьменства і менш развітыя гарады, аднак яны валодалі моцным войскам.
Існуе некалькі канцэпцый утварэння ВКЛ. Канцэпцыя „Літоўскай заваёвы” мяркуе, што літоўскія князі захапілі беларускія землі, а ўтварэнне ВКЛ звязана выключна з балцкімі плямёнамі, пры гэтым беларускім землям адводзіцца нязначная роля. Канцэпцыя "Беларускай дзяржавы" заяўляе аб тым, што менавіта беларускія землі сталі цэнтрам новай дзяржавы і што ВКЛ павінна лічыцца па характары беларускай дзяржавай. Канцэпцыя "Поліэтнічнай дзяржавы" сцвярджае, што ВКЛ з'яўляецца беларуска-літоўскай дзяржавай з цэнтрам у Навагрудку. Згодна з дадзенай канцэпцыяй славяне і балты ўнеслі агульны ўклад у стварэнне новай дзяржавы.
Першым князем ВКЛ быў Міндоўг. Першапачаткова ён быў балцкім князем, які ў выніку міжусобнай барацьбы накіраваўся з балцкай тэрыторыі ў Навагрудак. У Навагрудку Міндоўг прыняў хрысціянства і зрабіў горад сваёй рэзідэнцыяй. З дапамогай мясцовых баяраў Міндоўг падпарадкаваў балцкія плямёны і ў 1253 г. каранаваўся як кароль. У 1230-я гг. - 1263 г. Міндоўг аб'яднаў частку беларускіх і літоўскіх земляў, тым самым паклаў пачатак Вялікаму Княству Літоўскаму. Пры князях Войшалку, Тройдзене і Віцене адбудзецца далейшае ўзмацненне ВКЛ і яго пашырэнне. ВКЛ уключыцца ў актыўную барацьбу з крыжакамі.

3. Шляхі ўваходжання беларускіх зямель у склад ВКЛ

Будзе існаваць некалькі шляхоў пашырэння ВКЛ і ўваходжання беларускіх земляў у склад маладой дзяржавы. У другой палове XIII - XIV стст. у склад ВКЛ былі ўключаны ўсе беларускія землі. Шэраг княстваў самі запрашалі кіраўнікоў ВКЛ на княжанне, пры гэтым заключалі спецыяльныя дамовы, якія гарантавалі мясцоваму насельніцтву захаванне старых парадкаў і традыцый. Такім чынам у склад ВКЛ увайшло Полацкае княства. Частка земляў увайшла ў склад ВКЛ у выніку дынастычных шлюбаў. Так віцебскі князь аддаў сваю дачку за Альгерда, будучага князя ВКЛ, які ў далейшым атрымаў у спадчыну землі княства і ўключыў іх у склад дзяржавы.

Рост Вялікага Княства Літоўскага
Шэраг земляў былі далучаны да ВКЛ у выніку заваявальных паходаў. Так Вялікія князі Гедымін і Альгерд, у выніку паспяховых ваенных паходаў, далучылі да ВКЛ цэлы шэраг земляў і княстваў,
У выніку павелічэння тэрыторыі ВКЛ - у складзе маладой дзяржавы аказаліся ўсе землі сучаснай Беларусі, а сама дзяржава будзе называцца як Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае. Да сярэдзіны XIV ст. прыкладна 3/4 насельніцтва ВКЛ будуць адносіцца да беларускага этнасу (беларускай народнасці). ВКЛ будзе з'яўляцца другой пасля Полацкага княства гістарычнай формай беларускай дзяржаўнасці.


Тэкст адказу фармаце PDF
Тэкст адказу на рускай мове
Інтэрактыўнае заданне ў barabook
Тэст па пытанні
Воблака слоў




Дадатковы матэрыял
Білет №4. Пытанне №1
Білет №4. Пытанне №1
Білет №4. Пытанне №1.
Інфармацыя аб парадку правядзення выпускнога іспыту
Made on
Tilda