1. Прычыны і ход вайны
Становішча беларускіх земляў напярэдадні вайны 1812 г. характарызавалася тым, што шляхта спадзявалася на аднаўленне Рэчы Паспалітай, у т. л. і пры падтрымцы французскага імператара Напалеона. Пры гэтым яшчэ да вайны 1812 г. расійскаму імператару Аляксандру I былі прапанаваны варыянты ўзнаўлення ВКЛ. Міхаіл Клеафас Агінскі прапаноўваў аднавіць ВКЛ на правах шырокай аўтаноміі, аднак расійскія ўлады гэты план не падтрымалі.2. Палажэнне мясцовага насельніцтва
Мясцовае насельніцтва па-рознаму паставілася да прыходу напалеонаўскіх войскаў. Частка шляхты, прыхільнікі аднаўлення ВКЛ, віталі і падтрымалі дзеянні Напалеона. Частка шляхты пайшла на службу да французскага імператара, а найбольш заможныя шляхцічы нават сфарміравалі на ўласныя грошы ваенныя атрады. Напалеон, імкнучыся заручыцца падтрымкай шляхты, нават стварыў Часовы ўрад ВКЛ, які займаўся найперш забеспячэннем французскай арміі.А сталае гвалтоўнае адабранне маёмасці і рабаванне з боку французскіх войскаў - толькі накіравала мясцовае насельніцтва супраць Напалеона. У такіх умовах сяляне адмаўляліся ад выканання павіннасцей, сыходзілі ў партызаны і сталі нападаць на французскія гарнізоны і абшарнікаў, якія падтрымліваюць Напалеона. Купецкае і мяшчанскае (гараджане) саслоўе таксама выпрабавалі на сабе ўвесь цяжар вайны і былі незадаволены пастаяннымі грабяжамі маёмасці з боку французскай ваеннай адміністрацыі.
На тэрыторыі Беларусі масава дзейнічалі атрады самаабароны, партызанскія атрады, а таксама гусарскія атрады,якія эфектыўна дзейнічалі ў тыле суперніка, знішчаючы гарнізоны, правіянт суперніка і абозы з ежай. Найбольш яскравым эпізодам партызанскай барацьбы з'яўляецца дзейнасць жыхароў вёскі Жарцы, якія не толькі аказалі супраціўленне французскім войскам, але і ўдзельнічалі ў вызваленні Полацка. Беларускія сяляне таксама складалі значную частку расійскага войска. Так шэсць дывізій 1-й арміі былі ўкамплектаваны беларусамі.